کتاب قنات قاسم آباد همدان با همکاری مهندسین مشاور تمدن کاریزی، دهیاری قاسم آباد همدان و انتشارات سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، در خرداد ماه 1399 منتشر گردید.

یکی از قنات‌های همدان، قنات بزرگ قاسم آباد نام دارد. این قنات، همراه با قنات امام زاده، آب مورد نیاز کشاورزی، شرب و بهداشت روستای قاسم آباد همدان را تأمین می‌کرده‌اند. قنات امام‌زاده با طول حدود 2 کیلومتر درست در کنار امام‌زادۀ معروف روستا بر سطح زمین ظاهر می‌شود و آب آن به مصرف آبیاری باغ‌ها و جنگل‌های زبان گنجشک می‌رسد. البته در حال حاضر (سال 1396) آب این قنات به دلیل عدم رسیدگی و ریزش راهرو و انسداد مجرا خو قنات از مدار بهره‌بردای خارج شده است.

قنات بزرگ قاسم‌آباد نسبت به قنات امام‌زاده، نقش مهم‌تری در حیات روستایی منطقه ایفاء می‌کرده است. این قنات با طول حدود 3 کیلومتر و عمق مادرچاه 16 متر از جنوب شرقی روستا منشأ می‌گیرد و در میان روستا بر روی زمین ظاهر می‌گردد. این قنات تا سال 1381 از آبدهی نسبتاً مناسبی برخوردار بوده است ولی پس از آن به دلیل عدم رسیدگی و تخریب‌های ناشی از طرح‌های توسعه که به صورت نسنجیده اجرا می‌شده‌اند از حیز انتفاع خارج می‌شود.

ساخت و سازهای غیر اصولی در حریم قنات منجر به آسیب‌ها و ریزش‌های جدی در مسیر قنات می‌گردد. در سال 1393 شورای روستا و دهیار جوان و مبتکر قاسم‌آباد تصمیم به احیاء آن می‌گیرند. سپس آواربرداری و تنقیه راهرو قنات را در دستور کار قرار می‌دهند که به تدریج به نتیجه رسیده و در اواخر سال 1395 جریان آب قابل توجهی در قنات برقرار می‌گردد و بدین ترتیب امید به آینده‌ای روشن‌تر به روستا باز می‌گردد.

در همان موقع تدوین کتابی جامع از قنات در دستور کار قرار می‌گیرد. هدف از تدوین کتاب را مستندسازی و بررسی همه‌جانبه قنات از یک‌طرف و معرفی مجموعه گردشگری آن از طرف دیگر تشکیل می‌داد. در این کتاب، ابتدا به بررسی‌های محلی و بازدیدهای میدانی پرداخته شده و پس از آن بر مطالعات پایه، مطالعات تاریخی و کالبدی قنات و مباحث زیست‌محیطی تمرکز گردیده است. در ادامه، بررسی‌های مربوط به دانش و فن‌آوری‌های بومی مرتبط با قنات نیز انجام گردیده و دانش سنتی روستا مستندسازی شده است. سابقه نظام مالکیت و مدیریت قنات از دیگر موضوعاتی است که به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. سپس، تأثیر عوامل مختلف بر قنات و همچنین تأثیر قنات بر محیط‌زیست و زندگی اقتصادی و اجتماعی منطقه بررسی گردیده است. تشریح مباحث حقوقی و مستندات قانونی مربوط به قنات بطور عام و قنات قاسم آباد بطور خاص نیز موضوع بعدی مطالعات را تشکیل داده که به معرفی عرصه و حریم قنات قاسم آباد منجر شده است. در نهایت، طرح مجموعه گردشگری قنات قاسم آباد ارایه گردیده و مطالعات با موفقیت به پایان رسیده است. خروجی این مطالعات موجب گردید تا پرونده نامزدی ثبت قنات قاسم آباد به عنوان یک اثر ملی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان تشکیل گردیده و پس از پیگیری‌های دهیاری و سازمان مذکور و موافقت وزارت میراث فرهنگی در تاریخ 19/12/1397 در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردد.